Hester Knibbe haar bundel Binnen in de aarde is een berg is van vorig jaar en is opgebouwd als de I Tjing, het klassieke Boek der Veranderingen uit het China tijdens de HAN-dynastie. De bundel van Hester Knibbe bestaat uit 64 gedichten, allen met de titel van één van de 64 thema’s waar de I Tjing uit bestaat. Dit is nummer 41.
41 – De vermindering
Was voorbestemd een stille tragikomedi
te spelen met aan het eind een applaus dat alleen
backstage te horen zou zijn: een uitgesteld
welkom in een cryptische ruimte. Daar hielp men mij
nonchalant uit de kleren en wikkelde me in
onzichtbaarheid. Klein was een woord
dat mijn tekst ooit lardeerde en hier vond ik
de inhoud ervan, het lachte me uit: klein
vergeleken met wat? En ik, het spreken verleerd
verweerde mij niet, keerde het licht al verblekend
de rug toe, maakte mij op de nacht in te gaan
te vertrekken naar groot. Vergeleken met mij.
Wie de I Tsjing raadpleegt, begint met een vraag, een voor jou belangrijke vraag. Ik had twee concrete actuele vragen: hoe ik goed kan leren omgaan met plotselinge doofheid aan mijn rechteroor en hoe ik mijn ergernissen over Trump kan pareren. Op elke vraag zijn 8 x 8 = 64 antwoorden mogelijk. Elk antwoord is raadselachtig – je moet er zelf over nadenken. De nummers van de antwoorden staan in de i Tjing in een schema van 8 bij 8. Het antwoord dat je gegeven wordt, wordt door het lot bepaalt: Je hebt drie munten die je eerst drie keer opgooit waardoor kruis(k) of munt(m) boven komt te liggen. Dan krijg je bv k-m-m voor de rij in het schema. Hetzelfde doe je voor de kolom in het schema. Dan krijg je bv m-k-k. Op die manier kwam ik bij een vakje in het schema en dat blijkt dan in dit geval vakje 41 – vermindering, te zijn. Onder dat nummer staat het wijze antwoord op mijn vragen, het oordeel:
Vermindering verbonden met oprechtheid
Bewerkt verheven heil zonder blaam.
Men kan daarin standvastig zijn.
Bevorderlijk is het iets te ondernemen.
Hoe voert men dat uit?
Twee kleine schoteltjes mag men gebruiken voor het offer.
Het lijkt in elk van beide vragen toch wel een toepasselijk thema: vermindering. Als je niet in toeval gelooft, kan je ook bedenken dat dat antwoord op die specifieke vragen voor jou op dat moment voorbestemd is.
De vraag die je stelt is als een berg. De eerste 30 antwoorden gaan over een bron aan de voet van de berg en de volgende 34 antwoorden gaan over het vuur op de berg. Die metafoor is verwerkt in de titel vsn de bundel van Hester Knibbe. Elk antwoord heeft een thema als titel en elk antwoord heeft ook een verdiepende overdenking. Die verdiepingen zijn in in dit geval de gedichten in de bundel Binnen in de aarde is een berg van Hester Knibbe. Elk van de 64 gedichten bestaat trouwens uit 6×2 regels, het aantal keren dat je het muntje gooit. 2 tot de macht 6 = 64.
Haar overdenking bij nr 41 – De vermindering is het hier overgenomen gedicht. Ik moet zeggen, dat het mij zeker helpt bij de vragen die ik opperde.
Het gedicht speelt zich af in het theater. De tragikomedi is dat het applaus niet op het podium, maar pas in de kleedkamer, waar zij wordt afgeschminkt, binnenkomt. Onzichtbaar voor haar publiek, klein weer in zichzelf. Daarover nadenkend, over klein te zijn, haar tekst voor de voorstelling relativerend, accepteert ze dat ze het donker instapt, uit de spotlights, om zichzelf te ontdekken en min of meer relatief groot is.
De afbeelding is van een schilderij van Henk Jansen, die dat maakte bij nr 41 van de I Tjing en is overgenomen uit I Ching mothering change (2011) van Stephen Karcher en Julie Chase-Daniel.