Freddy de Vree (Antwerpen, 1939 – 2004), die W.F. Hermans betitelde als de aardigste man ter wereld, schreef veel gedichten en artikelen over outcasts, zoals Moravagine.
Uit de cyclus Moravagine of de vervloeking volgt het 12de en laatste gedicht, dat verwijst naar het schilderij van Constant.
Kunst: schilderijen beschreven door schrijvers,
welk een bedrijf, aldus Moravagine:
loogzuur met zijn spatten heeft diens perkamenten beeld getroffen,
door een anonieme lens getransporteerd
uit het harde leven naar de gevoelige plaat.
Zo lijkt hij in dit zeldzaam document door een smaragden
kwaal getroffen als die waarmee de clerus dreigt
in naam van God, tegen genot —
en lijkt niet op een man die lacht, allicht,
— maar op een heer.
Ik moest bij dit gedicht denken aan Erwin Olaf die op 20 sept. 2023 overleed.
Moravagine was een romanfiguur van Blaise Cendrars in de gelijknamige roman. Moravagine was een man van hoge komaf die worstelde met het leven en in een psychiatrische instelling belandde. Hij raakte bevriend met zijn psychiater die hem vervolgens liet ontsnappen en samen deden zij in de buitenwereld veel slechts en een beetje goed.
Constant maakte een portret van de man die Cendrars had geportretteerd en Freddy de Vree, op zijn beurt, schreef gedichten naar het portret van Constant.
In het gedicht is Moravagine getormenteerd, gepijnigd. Het portretteren is bijtend. Waar het over God gaat, is het gedicht sarcastisch. Waar het over Freddy de Vree gaat is hij brutaal en choquerend. Waar het over Blaise Cendrars gaat: hij is een piraat, meegesleurd door opwinding, zoekend naar het acceptabele in zichzelf.
Allen zijn dit eveneens typeringen van Erwin Olaf, zoals o.a. in de Volkskrant van donderdag 21 september 2023.
Freddy de Vree, zelf een onconventionele vrijbuiter, schreef behalve over Constant, ook over Jan Cremer, Hugo Claus, Pierre Alechinsky, stripteasedanseres Rita Renoir, Yukio Mishima, George Bataille, Antonin Artaud, stand-upcomedian Lenny Bruce, William Burroughs, Jerzy Kosinski, en velen meer.
De roman van Cendrars is uit 1926. Constant maakte het portret in 1979. Het gedicht van Freddy de Vree is uit 1982.