Armando (1929 – 2018). De afbeelding komt uit de bundel Het gevecht. Hieronder 4 gedichten uit De Veldtocht, een cyclus van 29 korte gedichten, waarin hij in de huid kruipt van soldaten die an de veldtocht meegedaan hebben.
misschien de steen,
de bodem van de binnenplaats:
het gebouw, het terrein.
meestal met de stem bekeken:
de tred van de steen.
….
Het rolde voorbij,
op hoge wielen rakelings voorbij:
een giftig harnas.
gepantserd, dansend.
vuur, riep hij, vuur.
het rolde voorbij. het verdween.
…..
een been en meer dan zeven rompen als
bemanning,
ze vergelen in de sneeuw.
onbesuisde kledingstukken
een voorval.
….
dat niemand enige aandacht, ja haast lachend,
geen moment gezwegen heeft, dat
niemand tijd heeft om te weten
wat er gaande was, dat ook wij
niet keken.
liever geen berouw.
wat moest ik,
we hadden immers bekend,
doen.
In deze gedichten geen solidariteit met de slachtoffers, geen mededogen, niet troostend of kwaad, maar koele registraties, citaten van soldaten, hoe zij het beleven, hun gevoel uitschakelen, gehoorzamen.
In het eerste gedicht zijn ze nog in de kazerne. Ze verzamelen zich, gedrilled, schakelen de gedachten uit. Ze praten maar denken niet. Kijken naar beneden. Marcheren: de tred van de steen. In gelijke tred. Hard, koud, ingekeerd, onbewogen.
Daarna komt het bevel aan te vallen. De oorlog begint. Tanks rollen voorbij. Wapenfeiten.
En dan vallen er doden. Terloops. Die worden achtergelaten. Het gebeurt, valt voor, valt voorover.
Aan het eind kijken ze terug op de oorlog. De ontkenning vermomt het trauma.
Armando dicht zonder oordeel. Slechts bittere werkelijkheid laat hij zien. De fenomenologie van de oorlog. Niet om vrolijk van te worden. Armando’s wereld werd ingegeven door WO II en zijn ervaringen in kamp Amersfoort: “geweld, gedempt door regels, gekluisterd geweld.” Hij zou wel anders willen, maar hij komt er niet onderuit.
Ik heb een heel aantal boeken van Armando te koop: https://www.igpoezieb.nl/product-categorie/armando/
De opbrengst is voor de Oekraïne: giro 555.